“ประเถดไทย” “มิวซิก” “ไม้บันทัด” “ขนมปังเนยโสด”
เชื่อว่าใครที่เคยเห็นคำเหล่านี้บนกระเป๋า ร่ม ขนมปังของแบรนด์ที่ชอบครั้งแรก คงเข้าใจผิดคิดว่าเป็นความผิดพลาดของผู้ผลิต แต่ความเป็นจริงนี่คือความผิดพลาดของระบบการศึกษาที่ทำให้เด็กไทยเข้าไม่ถึงความรู้อย่างเสมอภาค
ไอเดียนี้เกิดจาก Glow Story ทำงานร่วมกับโครงการร้อยพลังการศึกษาเพื่อสร้างการตระหนักรู้เรื่องความเหลื่อมล้ำในการศึกษาบ้านเรา ซึ่งทำต่อเนื่องมาจนถึงปีที่ 4 แล้ว โดยไม่ได้ทำให้เกิดการบริจาคแบบที่เราเห็นกันทั่วไป แต่พวกเขาทำงานด้วยความเชื่อที่ว่าการเลือกใช้ชีวิตผ่านไลฟ์สไตล์ของเราก็สามารถช่วยลดความเหลื่อมล้ำทางการศึกษาได้
ตั้งแต่ปีแรก พวกเขาจึงร่วมมือกับแบรนด์ไลฟ์สไตล์สัญชาติไทยอย่าง greyhound โดยทีม Glow Story ลงพื้นที่ในโรงเรียนแห่งหนึ่งเพื่อให้น้องๆ ลองเขียนตามคำบอก แล้วพบว่ายังมีเด็กเขียนคำผิดเพราะไม่ได้รับการศึกษาที่ทั่วถึง พวกเขาจึงนำลายมือนักเรียนมาสกรีนลงเสื้อยืดของ greyhound โดยให้คนมีส่วนร่วมด้วยการกรอกชื่อตัวเองลงไปก็จะได้รับเสื้อที่มีชื่อเราเขียนผิดด้วยลายมือน้องๆ
หลังได้รับเสียงตอบรับที่ดี ในปีที่ 2 พวกเขาก็ขยายไปชวนแบรนด์ที่รักของใครหลายคนมาร่วมสร้างสรรค์ของที่ระลึกเพื่อลดความเหลื่อมล้ำด้วยกัน ไม่ว่าจะเป็น After You, LOVEis, B2S, Casa Lapin ฯลฯ และปีที่ 3 พวกเขาก็เพิ่มแบรนด์ใหม่เข้ามาเรื่อยๆ ทั้ง Bar B Q Plaza, GREY RAY, Inthanin, กุนเชียงเจ๊เค็ง ฯลฯ จนกลายมาเป็นโครงการที่ ‘ยิ่งช็อป ยิ่งช่วยลด (ความเหลื่อมล้ำการศึกษา)’ ที่ใครหลายคนจำได้แม่นผ่านตัวหนังสือสะกดคำผิดของเด็กๆ
แม้ดูเหมือนว่าโจทย์ที่ตั้งไว้ในปีแรกจะช่วยให้การทำงานในปีต่อๆ ไปเริ่มง่ายขึ้น ผ่านการชักชวนหลากหลายแบรนด์มาร่วมสร้างสรรค์สินค้าจนทำให้คนที่ติดตามได้เลือกซื้อของและแสดงจุดยืนเรื่องลดความเหลื่อมล้ำการศึกษาไปด้วย แต่เมื่อเข้าสู่ปีที่ 4 ด้วยสถานการณ์โรคระบาดที่เข้ามาพลิกให้ชีวิตประจำวันของเราเปลี่ยนไป หลายครอบครัวขาดรายได้ เด็กไม่ได้ไปโรงเรียน ยิ่งตอกย้ำให้ประเด็นความเหลื่อมล้ำทางการศึกษาถ่างกว้างกว่าเดิม พิ–พิริยะ กุลกาญจนาชีวิน, ณัฐ–ณัฐชยา จรรยาพาณิชย์ Communication Designer, อาย–อคัมย์สิริ ภคปรีชาพัฒน์ Project Manager และแคน–นพัชธวัช วงษ์เจริญสิน Change Manager จากทีม Glow Story จึงต้องระดมความคิดทำงานเพื่อให้คนได้เข้ามาช่วยเหลือเด็กกว่า 7 แสนคนที่กำลังจะหลุดออกจากระบบการศึกษากัน
“ปีนี้มีโควิด-19 เข้ามา เราต้องมาคุยกันว่าจะทำยังไงดี เพราะเราจัดงานอีเว้นไม่ได้เหมือนปีที่ผ่านมา และจะต้องเป็นออนไลน์อย่างเดียว แบรนด์หลายแบรนด์ก็กำลังเผชิญกับวิกฤตไม่ต่างกัน เราก็กลับมามองว่าหัวใจสำคัญของการทำโปรเจกต์ Limited Education นี้คืออะไร ซึ่งมันคือการ collab กับคนอื่นๆ แล้วนอกจากแบรนด์เราจะลองไป collab แบบไหนได้อีกบ้าง” ณัฐเริ่มต้นเล่าไอเดียแรกของโปรเจกต์นี้ในปีที่ 4 ให้ฟัง
“เราเลยมองว่าถ้าเปลี่ยนจากแบรนด์มาเป็นคอมมิวนิตีล่ะจะเป็นยังไง มันเลยเป็นที่มาว่าปีนี้เรามีศิลปินและคนจากหลากหลายแวดวงมาร่วมกับเรา เช่น BNK, ป๋าเต็ด หรือกระจายไปจนถึงสายออกกำลังกายเป็นงาน Virtual Exercise ชื่อว่าฟิตนี้เพื่อน้อง ให้คนได้มาสมัครออกกำลังกายแล้วเก็บสถิติผ่านแอปพลิเคชัน พร้อมรับเสื้อยืดชื่อที่มีลายมือไปด้วย” ณัฐอธิบาย
อีกอย่างพวกเขาคิดว่าเมื่อปีที่ผ่านมาเล่นกับการสะกดคำผิดมาแล้ว ปีนี้จึงมีกิมมิกเล็กๆ ที่เกิดจากคำว่า ‘โควิด’ ด้วยการใช้ ด.เด็ก ตัวสะกดสุดท้ายเอียงกระเท่เร่ เตรียมหล่นลงมา เพื่อเชื่อมโยงว่าโควิดเป็นตัวเร่งให้เด็กเกิน 5 แสนคนจะต้องหลุดออกจากระบบการศึกษา ถ้าเราไม่อยากให้เกิดเหตุการณ์นั้น มาช่วยกันลดความเหลื่อมล้ำทางการศึกษาให้เด็กได้มีโอกาสไปเรียนต่อ
รวมทั้งยังให้พาร์ตของศิลปินไทยที่มีผลงานเป็นเอกลักษณ์และแฟนๆ ติดตามจำนวนมากมาสร้างสรรค์ของที่ระลึกสำหรับทุกๆ การบริจาคด้วย
“ตอนแรกเราคุยว่าจะมีศิลปินสัก 5 คนพอ แต่ว่าแคนลิสต์รายชื่อมาได้เกือบ 20 คน แต่ละคนมีเอกลักษณ์ของงานไม่เหมือนกันเลย แล้วลองส่งอีเมลไปชวน ปรากฏว่า 80 เปอร์เซ็นต์ทุกคนยินดีช่วยออกแบบของที่ระลึกโดยไม่คิดค่าใช้จ่าย” อายเล่าด้วยความตื่นเต้น
ทั้ง Juli baker and Summer, นักรบ มูลมานัส, สะอาด, Munin, TUNA Dunn, Banana BlaBla, LoveSyrup, Kanith, Arch Apolar, Sahred Toy, Jeep Kongdechakul, Puck, Nut Dao, Benxblues, Tum Ulit, Cuscus และ Louis Skether คือรายชื่อศิลปินที่ตอบตกลงร่วมโปรเจกต์ Limited Education ในครั้งนี้
“ทุกคนอินกับประเด็นนี้มาก อย่างพี่สะอาด เราชวนตอนที่เขามีแพลนจะออกหนังสือการศึกษาของกระป๋องมีฝันพอดี พี่สะอาดเลยบอกว่าเอาหนังสือผมไปเลยครับ เตรียมไว้แล้ว 1,000 เล่ม” อายเล่า
“แล้วศิลปินทุกคนทุ่มเทกับการทำงานมาก เร่งทำงานให้กับเรา แม้ไทม์ไลน์จะกระชับอย่าง Tum Ulit ผมรู้จักกับเขามาก่อน เพราะเคยอยู่ชมรมอาสาด้วยกัน ตั้มจะเป็นคนที่คอยสอนศิลปะน้องๆ และบอกว่าวิชาศิลปะก็เป็นวิชาที่สำคัญนะ ผมเลยไปชวนเขาเพราะเห็นว่าอินเรื่องนี้ สรุปว่าตั้มวาดชุดการ์ตูน 30 รูปลงโปรโมตช่วยพร้อมออกแบบของมาให้ด้วย” แคนช่วยเสริม
ผลงานที่เหล่าศิลปินช่วยกันออกแบบมามีทั้งกระเป๋า หมอน หมวกปักลาย เสื้อยืด แก้วกาแฟ เข็มกลัดโลหะ โปสเตอร์ marking tape โดยคนที่ต้องการของที่ระลึกของศิลปินคนไหนก็สามารถร่วมบริจาคในเว็บไซต์โครงการร้อยพลังการศึกษาและเลือกผลงานของศิลปินที่ชอบได้เลย ที่สำคัญหากใครเป็นผู้ร่วมบริจาคจำนวนเงินสูงสุดจะได้ของพิเศษที่ศิลปินออกแบบมาให้โดยเฉพาะด้วย
“ฟีดแบ็กของแฟนๆ ที่ชื่นชอบงานศิลปินอยู่แล้วก็ดีมาก พอทุกคนมาช่วยมันทำให้เรื่องนี้กระจายไปได้เร็ว อย่างตั้มคนติดตามเขาเป็นล้านเลย มีแฟนๆ ต่างประเทศมาคอมเมนต์ว่า this is why I love this page มันสื่อให้เห็นว่าพอศิลปินมีจุดยืนในเรื่องนี้ชัดเจนมันส่งผลดีต่อภาพลักษณ์เขาด้วย” แคนอธิบาย
“นี่เป็นสิ่งที่แสดงให้เห็นชัดว่าการที่แบรนด์หรือศิลปินมีจุดยืนทางสังคมเรื่องใดเรื่องหนึ่งมันยิ่งเสริมให้คอมมิวนิตีเขาแข็งแรงขึ้น อย่างแบรนด์ต่างๆ พอคนมองเห็นสิ่งที่เขาทำมันยิ่งเพิ่มให้มีความเป็นมนุษย์ ไม่ได้มองเห็นแค่สินค้าอย่างเดียว
“มันทำให้เรากลับมาตั้งคำถามกับตัวเองว่าแล้วเราจะสร้างแบรนด์ที่มีจุดยืนแบบไหน คาแรกเตอร์แบบไหน สนใจเรื่องสิ่งแวดล้อม การศึกษา หรือใส่ใจเรื่องอนาคตเด็กแน่นอนว่าสิ่งนี้เป็นสิ่งที่คนตั้งคำถามว่านอกจากคุณขายของแล้ว คุณเชื่อประเด็นสังคมยังไงบ้าง” พิตั้งคำถามทิ้งท้าย
เรื่อง : ณิชา พัฒนเลิศพันธ์และ 24 August
ภาพ : สุธาทิพย์ อุปสุข
