โดยปกติแล้ว ในทุกๆ ปี ผลงานที่เคยอยู่ภายใต้ลิขสิทธิ์จะกลายมาเป็นสาธารณะสมบัติหรือ public domain จากการที่ลิขสิทธิ์ของผลงานเหล่านั้นดำเนินมาถึงวันที่หมดอายุ…
ซึ่งในสหรัฐอเมริกา ไม่ว่าจะเป็นภาพยนตร์ เพลง หรือว่าหนังสือที่สร้างสรรค์ขึ้นในประเทศแห่งนี้จะถูกคุ้มครองอยู่ภายใต้กฎหมายลิขสิทธิ์ หรือ copyright ทว่าท้ายที่สุดแล้ววันหนึ่ง copyright หรือว่าลิขสิทธิ์นั้น ก็อาจเดินทางมาถึงวันที่หมดอายุได้ในวันหนึ่ง
และเมื่อ copyright เหล่านั้นหมดอายุลงแล้ว บรรดาผลงานทางความคิดสร้างสรรค์ที่เคยถูกคุ้มครองภายใต้ลิขสิทธิ์ก็จะกลายมาเป็น สาธารณะสมบัติหรือ public domain ซึ่งเป็นสิ่งที่ใครก็ตามล้วนมีอิสระในการแบ่งปันผลงานเหล่านั้น หรือนำไปดัดแปลงต่อยอดโดยมีพื้นฐานการสร้างสรรค์จากผลงานต้นฉบับนั้น โดยที่ไม่ต้องได้รับอนุญาตจากเจ้าของผลงานต้นฉบับ ตัวอย่างเช่น ใครก็ตามสามารถเขียนเรื่องราวของ Frankenstein เวอร์ชันใหม่ในปี 2022 ได้ เพราะว่านิยายต้นฉบับนั้นได้กลายมาเป็น public domain เรียบร้อยแล้ว แต่คุณจะไม่สามารถเลียนแบบหรือดัดแปลง Frankenstein ที่เป็นเวอร์ชันภาพยนตร์ของค่าย Universal ได้ เพราะเวอร์ชั่นนั้นยังคงอยู่ภายใต้ Copyright หรือพูดง่ายๆ ว่าลิขสิทธิ์นั้นยังไม่หมดอายุ จนกลายมาเป็น public domain
ซึ่งผลงานไฮไลท์ที่กลายมาเป็นสาธารณะสมบัติในปี 2022 ก็คือผลงานเรื่อง Winnie-the-Pooh ของ A.A Milne ที่คนไทยรู้จักกันดี แต่เวอร์ชั่นที่เป็นหมีพูห์สวมเสื้อสีแดง ซึ่งนับเป็นเวอร์ชันลิขสิทธิ์ของค่าย Disney ยังคงติดลิขสิทธิ์ Disney และยังไม่ถือเป็นสาธารณะสมบัติ หรือพูดง่ายๆ ว่าเป็นคนละเวอร์ชันกับหมีพูห์ต้นฉบับที่กลายมาเป็นสาธารณะสมบัติแล้วในปีนี้ และนอกจากปีนี้ผลงานเรื่อง Winnie-the-Pooh เวอร์ชันต้นฉบับของ A.A Milne จะกลายมาเป็น public domain แล้ว ก็ยังมีนิยาย coming of age สัญชาติออสเตรีย ผลงานของ Felix Salten อย่างเรื่อง Bambi และนิยายเรื่อง The Sun Also Rises ของ Ernest Hemingway ที่กลายมาเป็นสาธารณะสมบัติด้วยเช่นกัน
***ท้ายที่สุดแล้วสิ่งที่อยากฝากไว้ไม่ให้ลืมก็คือ ก่อนที่คุณจะสร้าง Winnie-the-Pooh ในเวอร์ชั่นของตัวเองขึ้นมาใหม่หลังจากนี้ ต้องทำความเข้าใจก่อนว่า The Many Adventures of Winnie the Pooh เวอร์ชันของค่าย Disney ปี 1977 ยังคงอยู่ภายใต้ลิขสิทธิ์ของ Disney ไม่สามารถจะนำมาใช้ได้ฟรีๆ
ที่มา:
