ปี 2025 เป็นปีที่เกิด Generation ใหม่ ที่เรียกว่า Gen Alpha โดยเซสชัน “Decoding Alpha Generation ถอดรหัส Gen Alpha คือใคร” ในงาน Alpha Skills Summit 2025 โดย ดร. ไกรยส ภัทราวาท ผู้จัดการกองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา (กสศ.) ได้อธิบายถึงเทรนด์ทักษะ และภาพรวมของ Gen Alpha ให้เราได้ทำความเข้าใจกัน
หากพูดถึงตลาดแรงงานและการศึกษาไทย นี่คือสถิติข้อมูลที่คนทุกคนต้องรู้ไว้
- 12% ของเยาวชนไทยอยู่นอกระบบการศึกษา
- 39% ของประชากรไทยจบมัธยมศึกษาตอนปลาย
- 17% ได้รับวุฒิการศึกษาระดับมหาวิทยาลัย
- ยังมีเด็ก Gen Alpha นอกระบบการศึกษา ปี 2567 เด็กและเยาวชนที่ไม่มีชื่ออยู่ในระบบการศึกษาปี 2576 จำนวน 982,304 คน
- และจากข้อมูลที่กล่าวมาข้างต้น เป็น Gen Alpha มากถึง 483,791 คน
- การลงทุนในการอบรมและพัฒนาทักษะสำหรับวัยทำงาน อยู่ที่ระดับ 3 (ต่ำ) แสดงถึงความจำเป็นในการเพิ่มงบประมาณด้านนี้
- 35% ของทักษะหลักที่จำเป็นจะเปลี่ยนแปลงภายในปี 2030 ต่ำกว่าค่าเฉลี่ยโลกที่ 39%
ทำความรู้จัก Gen Alpha คือใคร?
-
Gen Alpha เป็นคนรุ่นแรกที่เกิดแลกเติบโตมาในศตวรรษที่ 21 อย่างเต็มตัว
-
เติบโตร่วมกับ AI อัจฉริยะใช้ชีวิตและทำงานร่วมกับ AGI (Artificial General Intelligence) หรือ Super AGI อย่างเต็มรูปแบบ
-
Gen Alpha เติบโตมากับเทคโนโลยี โซเชียลมีเดีย Google Maps หรือ Nexflix ข้อมูลดิจิทัลถูกเริ่มต้นสะสมตั้งแต่ก่อนเกิด
-
อาจเป็นกลุ่มแรกที่เหยียบดาวอังคาร หรือได้เห็นคนออกไปใช้ชีวิตอยู่ดาวดวงอื่น
-
คาดการณ์ว่า 1 ใน 3 ของเด็ก Gen Alpha จะมีอายุเกิน 100 ปี ทำให้พวกเขาเป็นรุ่นที่มีประชากรอายุยืนมากที่สุดในประวัติศาสตร์
โดย World Economic Forum’s “Future of Jobs Report 2025” รายงานฉบับนี้จะบอกว่า มี 3 แกนที่จะเป็นปัจจัยหลักที่กำหนดอนาคตของงาน
เทคโนโลยี - Technological Advancements
สร้าง 170 ล้านตำแหน่งงานใหม่ ภายในปี 2030 เช่น
- วิศวกรฟินเทค (Fintech Engineers)
- ผู้เชี่ยวชาญด้านข้อมูล (Big Data Specialists)
- ผู้เชี่ยวชาญด้านปัญญาประดิษฐ์ (AI Learning Specialists)
เศรษฐกิจสีเขียว - Green Transition
การเปลี่ยนแปลงสู่เศรษฐกิจสีเขียวจะเพิ่ม 34 ล้านตำแหน่ง ในภาคเกษตรกรรมอัจฉริยะ (Smart Agriculture) ทำให้จำนวนแรงงานเกษตรเพิ่มจาก 200 ล้าน เป็น 234 ล้านคน หรือ คิดเป็นร้อยละ 17
การเปลี่ยนแปลงด้านโครงสร้างประชากร - Demographic Transition
ประเทศที่มีประชากรสูงวัยมากขึ้นต้องการแรงงานด้านสุขภาพมากขึ้น เช่น นักโภชนาการ, พยาบาลวิชาชีพ ขณะที่ประเทศยังมีเยาวชนจำนวนมากขึ้นต้องการ บุคลากรทางการศึกษาเพิ่มขึ้น เช่น ผู้ฝึกอบรมด้านทักษะอาชีพ, ผู้ออกแบบการเรียนรู้
ดังนั้นคีย์สำคัญ คืออาชีพที่เกี่ยวกับการสร้างสิ่งใหม่ จินตนาการใหม่ จะเป็นสิ่งสำคัญในการอยู่รอดในอนาคต โดยข้อมูลจาก World Economic Forum ระบุไว้ว่า
- นักพัฒนาซอฟต์แวร์ เพิ่ม 6 ล้านตำแหน่งจากการเปลี่ยนแปลงสู่ดิจิทัล
- มีแรงงานภาคเกษตรอัจฉริยะ เพิ่ม 34 ล้านตำแหน่ง
- รวมถึงแรงงานภาคการจัดการโลจิสติกส์ เพิ่ม 20 ล้านตำแหน่ง จากอีคอมเมิร์ซที่ขยายตัว
ทักษะแห่งอนาคต (Future Skills) - เพื่อความสำเร็จในยุคอนาคต
ทักษะด้านเทคโนโลยี (Technological Proficiency)
- AI
- Big Data
- Cybersecurity
- ความเข้าใจเทคโนโลยี
ทักษะด้านอารมณ์และสังคม (Human-Centric Skills)
- ความคิดสร้างสรรค์
- การปรับตัว
- ความยืดหยุ่น
- ความสามารถในการแก้ปัญหา
การเรียนรู้ตลอดชีวิต (Continuous Learning)
39% ของทักษะที่ใช้ในตลาดแรงงานจะเปลี่ยนแปลงภายในปี 2030 ดังนั้นการพัฒนาทักษะใหม่ ๆ อย่างต่อเนื่องจึงสำคัญมาก
แล้วเราจะเลี้ยงลูกอย่างไรในอนาคตที่จะเกิดแนวโน้มลักษณะนี้ โดยที่มาจาก OECD (2023) ระบุไว้ว่า ทักษะที่จำเป็นของศตวรรษที่ 21 เน้นที่ทักษะการใช้ชีวิตที่ต้องประยุกต์ใช้มากกว่าท่องจำ
- ทักษะการคิด (Cognitive skills)
- ทักษะการรู้คิด (Metacognitive skills)
- ทักษะความเป็นพลเมือง (Civic and citizenship skills)
- ทักษะทางสังคม (Interpersonal skills)
- ทักษะภายใน (Interpersonal skills)
- ทักษะด้านสารสนเทศและดิจิทัล (ICT and digital skills)
การเรียนรู้จึงต้องปรับเปลี่ยน
- เน้นการให้งาน Task เพื่อให้เด็กร่วมกันคิดมากกว่าการสอนเรื่องที่ยากให้เข้าใจง่ายขึ้น (Gamification)
- ครูต้องสามารถปรับแต่งกิจกรรมการเรียนรู้ได้ตามทักษะที่ผู้เรียนต้องการแตกต่างกัน
- ใช้ประโยชน์เทคโนโลยีดิจิทัล เพื่อให้ติดตามความก้าวหน้าของเด็กได้เป็นรายบุคคล
สุดท้ายนี้ครอบครัวคือรากฐานสำคัญสู่ความสำเร็จของ Gen Alpha
-
เวลาและความสัมพันธ์ในครอบครัว = ความสำเร็จในอนาคต
-
ในโลกที่เต็มไปด้วยข้อมูล (overload) และสิ่งเร้า (noise) ทักษะสำคัญคือการคิดวิเคราะห์และการมีวิจารณญาณ
-
การหาสมดุลในโลก Online / Offline ในโลกทุนนิยม - Social Network เช่น การออกแบบแพลตฟอร์มออนไลน์ที่ดึงดูดความสนใจ (Eveball Economy) ทำให้เด็กขาดปฏิสัมพันธ์กับพ่อแม่และเกิดปัญหาทางอารมณ์
-
โรงเรียน เทคโนโลยี หรือ AI ไม่สามารถทดแทนสายใย ระหว่างพ่อแม่และลูกเกี่ยวกับตัวตน ความฝัน และชีวิตของพวกเขาในโลกนี้
เย็นนี้กลับบ้านไป บทสนทนาลูกจะเปลี่ยนไปอย่างไร?
สิ่งสำคัญที่จะต้องให้เขารู้ตัวคือพื้นที่ปลอดภัยของเขาในอนาคต และปัจจุบัน คือครอบครัว เพราะครอบครัวคือพื้นที่จะทำให้เขากลับมาหาความปลอดภัย ในทุก ๆ ครั้งเราเริ่มต้นใหม่ได้เสมอ เราจำเป็นต้องสร้างพื้นที่นี้มาให้ได้ พ่อแม่ยุคใหม่คือจุดเริ่มต้นของการพัฒนา Gen Alpha ในโลกอนาคตหลังจากนี้!
เรียบเรียง: กิตติภพ ปานล้ำเลิศ
