เทคนิค Porter’s Five Forces ตัวช่วยรับมือกับความไม่แน่นอนในการทำธุรกิจ

ทำไมการสร้างความได้เปรียบทางการแข่งขันในโลกธุรกิจถึงสำคัญ!

คงไม่มีใครคิดจะทำธุรกิจแล้วอยากชิลไปวัน ๆ หรือคงไม่มีใครอยากขาดทุนซ้ำแล้วซ้ำอีก จนท้ายที่สุดต้องปิดกิจการ เรื่องที่ผู้ประกอบการและคนทำธุรกิจไม่อาจปฏิเสธได้เลยคือ ‘เรากำลังอยู่ในยุคที่มีการแข่งขัน และการเปลี่ยนแปลงในความไม่แน่นอนสูง!’

ทุกวันนี้ไม่ว่าคุณจะอยู่ในอุตสาหกรรมไหนก็ตามการเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นได้ตลอดเวลา ดังนั้นการประเมิน การวิเคราะห์ในด้านกลยุทธ์อย่างต่อเนื่องสำคัญมาก ไม่ใช่แค่รู้เรื่องภายในเพียงอย่างเดียว แต่ต้องประเมินได้ว่าภายนอกบริษัทมีการเคลื่อนไหวอย่างไร แล้วเราจะเอาชนะ หรือมีชัยเหนือคู่แข่งได้อย่างไร เพื่อรักษาการเติบโตที่ยั่งยืน ซึ่งหนึ่งในเครื่องมือสำคัญที่จะช่วยเรื่องนี้ได้ดีมีชื่อว่า ‘Porter’s Five Forces’ ถูกพัฒนาโดย คุณ Michael E. Porter ศาสตราจารย์จากมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด

ในปี 1979 เครื่องมือนี้ถูกคิดขึ้นโดยมีเป้าหมายเพื่อช่วยให้ธุรกิจเข้าใจโครงสร้างของอุตสาหกรรม และพัฒนากลยุทธ์ที่แข็งแกร่ง ด้วยการวิเคราะห์ 5 แรงกดดันทางการแข่งขันหลัก หรือพูดง่าย ๆ คือหากเรารับรู้ปัจจัยภายนอกที่จะส่งผลต่อธุรกิจของเรา เราจะสามารถรับมือและสร้างกลยุทธ์ที่เหนือกว่าได้นั่นเอง เพื่อที่ให้บริษัทสามารถค้นหาโอกาส รับมือกับความเสี่ยง และสร้างความแตกต่างให้กับธุรกิจได้

อ่านเกมล่วงหน้าด้วยการวิเคราะห์สถานการณ์ตลาดเป็น! ด้วยเครื่องมือ Porter’s Five Forces 5 เทคนิครับความเสี่ยงเป็น เท่ากับรับโอกาสในการเติบโต!

1. การแข่งขันระหว่างคู่แข่งในตลาดด้วยกัน (Competitive Rivalry)

แรงกดดันนี้เกิดจากการแข่งขันโดยตรงระหว่างบริษัทที่อยู่ในอุตสาหกรรมเดียวกัน ซึ่งส่งผลต่อส่วนแบ่งตลาดและความสามารถในการทำกำไร โดยปัจจัยที่มีผลต่อระดับการแข่งขัน มีดังนี้!

จำนวนคู่แข่ง

หากมีคู่แข่งจำนวนมาก แต่ละแบรนด์ต้องแข่งขันกันที่ราคา จนเกิดสงครามราคาได้ ทำให้ส่งผลไปถึงกำไรที่ลดลง

อัตราการเติบโตของอุตสาหกรรม

ในตลาดที่เติบโตเร็ว คู่แข่งจะไม่แย่งชิงกันรุนแรงมากนัก เพราะมีลูกค้าใหม่เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ แต่ในตลาดที่อิ่มตัว คู่แข่งจะต้องแย่งชิงลูกค้าจากกันโดยตรง

ความแตกต่างของสินค้า

หากสินค้าคล้ายกันมาก เช่น อุตสาหกรรมเหล็ก, กระดาษ หรือสินค้าโภคภัณฑ์ การแข่งขันจะดุเดือด และกำไรอาจไม่แน่นอน ต่างจากสินค้าที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว

ต้นทุนในการออกจากตลาดสูง

บางธุรกิจไม่สามารถออกจากตลาดได้ง่าย เช่น อุตสาหกรรมที่มีต้นทุนคงที่สูง ทำให้บริษัทที่ขาดทุนยังคงแข่งขันต่อไป

ธุรกิจที่เรามักจะเห็นการแข่งขันระหว่างคู่แข่งในตลาดด้วยกันเป็นอันดับต้น ๆ คือ ‘ธุรกิจอาหาร’ เป็นหนึ่งในอุตสาหกรรมที่มีการแข่งขันสูง เนื่องจากมีต้นทุนเริ่มต้นต่ำ เมนูและบริการมักคล้ายกัน และพฤติกรรมผู้บริโภคเปลี่ยนแปลงตามสภาวะเศรษฐกิจ ทำให้แบรนด์ต้องแข่งขันกันดึงดูดลูกค้าตลอดเวลา

การสร้างความแตกต่างจะทำให้ชนะในเกมนี้!

McDonald's สร้างความแตกต่างผ่านเมนูพิเศษตามประเทศ (Localization Strategy) เช่น "แมคข้าวเหนียว" ในไทย หรือ "McSpaghetti" ในฟิลิปปินส์
Apple สามารถแข่งขันในตลาดสมาร์ตโฟนที่มีการแข่งขันรุนแรงได้ เพราะใช้กลยุทธ์ Branding และ Product Differentiation อย่างชัดเจน
Starbucks เน้น Customer Experience & Loyalty Program ไม่ใช่แค่ดื่มกาแฟแล้วจบไป แต่กลับสร้างบรรยากาศร้านและประสบการณ์การดื่มกาแฟ ที่ทำให้ Starbucks ไม่ใช่แค่ร้านกาแฟ แต่เป็นสถานที่ทำงานและพบปะสังสรรค์

2. อำนาจต่อรองของซัพพลายเออร์ (Bargaining Power of Suppliers)

แน่นอนว่าทุกธุรกิจต้องพึ่งพาอาศัยร่วมกันกับซัพพลายเออร์ ไม่ว่าจะเป็นผู้ผลิตวัตถุดิบ, พันธมิตรทางธุรกิจ หรือผู้จัดจำหน่าย ซึ่งซัพพลายเออร์ที่มีอำนาจต่อรองสูงสามารถทำให้ต้นทุนของอุตสาหกรรมสูงขึ้น และส่งผลต่อกำไรของบริษัทได้ โดยวิธีที่พวกเขาใช้อำนาจต่อรอง ได้แก่

ผลกระทบจากอำนาจของซัพพลายเออร์

จำกัดคุณภาพหรือปริมาณวัตถุดิบ เพื่อให้ได้ประโยชน์มากกว่าผู้ซื้อ
ขึ้นราคาวัตถุดิบ โดยอ้างว่าเป็นสินค้าที่ขาดไม่ได้ หรือมีความเฉพาะตัวสูง
ขยายธุรกิจมาสู่ปลายน้ำ (Forward Integration) เช่น ผู้ผลิตวัตถุดิบเริ่มผลิตสินค้าเอง แทนที่จะขายให้บริษัทอื่น

ปัจจัยที่ทำให้ซัพพลายเออร์มีอำนาจต่อรองสูง

การกระจุกตัวของตลาด

หากมีซัพพลายเออร์รายใหญ่น้อยราย และมีคู่แข่งน้อย พวกเขาสามารถควบคุมตลาดและกำหนดราคาได้

ต้นทุนการเปลี่ยนซัพพลายเออร์สูง

หากการเปลี่ยนซัพพลายเออร์มีความยุ่งยาก หรือมีค่าใช้จ่ายสูง บริษัทอาจถูกบังคับให้ใช้รายเดิม แม้จะไม่พอใจกับเงื่อนไข

ไม่มีตัวเลือกอื่น

หากไม่มีวัตถุดิบหรือเทคโนโลยีทดแทนได้ ซัพพลายเออร์จะมีอำนาจต่อรองสูง เช่น เทคโนโลยีที่จดสิทธิบัตร หรือแรงงานที่มีทักษะเฉพาะทาง

หากซัพพลายเออร์มีอำนาจต่อรองสูง ธุรกิจจะเผชิญกับต้นทุนที่เพิ่มขึ้น และอาจได้รับผลกระทบจากการขาดแคลนวัตถุดิบหรือสินค้า วิธีที่ธุรกิจสามารถรับมือได้ควรกลับมาคำนึงถึง 4 เรื่องนี้

การกระจายความเสี่ยง โดยใช้ซัพพลายเออร์หลายราย แทนที่จะพึ่งพาซัพพลายเออร์รายเดียว บริษัทควรมีซัพพลายเออร์สำรองเพื่อลดความเสี่ยงจากการถูกควบคุมราคา
ลงทุนในวัตถุดิบและการผลิตของตนเอง ตัวอย่างเช่น Tesla ลงทุนสร้างโรงงานผลิตแบตเตอรี่เอง (Gigafactory) แทนที่จะพึ่งพาซัพพลายเออร์รายใหญ่เพียงไม่กี่ราย
สร้างความสัมพันธ์ระยะยาวที่ดีขึ้นกับผู้ผลิตวัตถุดิบ
เจรจาสัญญาระยะยาวเพื่อลดความผันผวนของราคา การทำสัญญาซื้อขายล่วงหน้ากับซัพพลายเออร์จะช่วยให้ได้ราคาที่แน่นอน และลดความเสี่ยงจากการขึ้นราคากะทันหัน

3. อำนาจต่อรองของผู้ซื้อ (Bargaining Power of Buyers)

นอกจากซัพพลายเออร์แล้ว ลูกค้าเองก็มีอำนาจต่อรองกับธุรกิจเช่นกัน โดยสามารถกดดันให้บริษัทลดราคา, ปรับปรุงคุณภาพ, เพิ่มบริการเสริม หรือเสนอเงื่อนไขที่ดีกว่าได้ ซึ่งอำนาจต่อรองของลูกค้าจะสูงขึ้นในกรณีต่อไปนี้

ปัจจัยที่ทำให้ลูกค้ามีอำนาจต่อรองสูง

มีผู้ซื้อน้อยราย แต่มีอำนาจซื้อสูง

ธุรกิจแบบ B2B ที่ขายให้กับบริษัทขนาดใหญ่ มักต้องให้ส่วนลดจำนวนมากหรือสัญญาพิเศษ เช่น บริษัทที่ซื้อน้ำมันหรือวัตถุดิบเป็นจำนวนมากย่อมมีอำนาจต่อรองสูงกว่าผู้บริโภครายย่อย

เปลี่ยนไปใช้แบรนด์อื่นได้ง่าย

ถ้าลูกค้าสามารถเปลี่ยนซัพพลายเออร์ได้ง่าย โดยไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายหรือเวลา เช่น ผู้บริโภคที่สามารถเปลี่ยนยี่ห้อแชมพูได้ทันที อาจทำให้แบรนด์ต้องพยายามมากขึ้นในการรักษาฐานลูกค้า เป็นต้น

ลูกค้าให้ความสำคัญกับราคาเป็นหลัก

เมื่อลูกค้าซื้อสินค้าปริมาณมาก หรืออยู่ภายใต้แรงกดดันทางการเงิน พวกเขามักจะมองหาตัวเลือกที่ถูกที่สุด แทนที่จะสนใจเรื่องคุณภาพหรือฟีเจอร์เสริม

ผู้ซื้อสามารถผลิตสินค้าเองได้

ตัวอย่างเช่น ร้านค้าปลีกขนาดใหญ่สามารถผลิตสินค้าภายใต้แบรนด์ของตัวเอง (Private Label) เพื่อลดการพึ่งพาซัพพลายเออร์ และสร้างอำนาจต่อรองได้มากขึ้น

ตัวอย่างเคสจริง: Walmart และ Target

ร้านค้าปลีกขนาดใหญ่ เช่น Walmart และ Target เป็นตัวอย่างที่ชัดเจนของผู้ซื้อที่มีอำนาจต่อรองสูงมาก เพราะการซื้อสินค้าปริมาณมหาศาล จากบริษัทสินค้าอุปโภคบริโภค (Consumer Goods) ทำให้สามารถต่อรองราคาต้นทุนได้ต่ำกว่าร้านค้าปลีกทั่วไป และด้วยต้นทุนที่ต่ำมาก พวกเขาสามารถขายสินค้าในราคาที่ถูกกว่า และใช้กลยุทธ์ "Everyday Low Prices" ดึงดูดลูกค้าจำนวนมาก ทำให้วงจรนี้ช่วยให้ Walmart และ Target สามารถแข่งขันได้ แม้ต้องเผชิญกับแรงกดดันจากฝั่ง E-Commerce อย่าง Amazon

โดยสรุปเมื่อผู้ซื้อ หรือลูกค้ามีอำนาจต่อรองสูง ธุรกิจต้องหากลยุทธ์ในการรักษาฐานลูกค้า ไม่ใช่แค่เรื่องราคา แต่รวมถึงการสร้างความแตกต่างที่จับต้องได้ เช่น บริการเสริม, ความสะดวกสบาย, จัดส่งเร็ว หรือการสร้างประสบการณ์ลูกค้า (Customer Experience) เพื่อป้องกันไม่ให้ลูกค้าเปลี่ยนไปใช้ของคู่แข่ง

4. ภัยคุกคามจากสินค้าทดแทน (Threat of Substitution)

สินค้าและบริการทุกอย่าง ล้วนมีตัวเลือกทดแทนเสมอ ไม่ว่าจะเป็นสินค้าที่เหมือนกัน หรือสินค้าที่ให้ผลลัพธ์เดียวกันแต่ใช้วิธีที่ต่างออกไป สินค้าทดแทนสามารถลดกำไรของอุตสาหกรรมได้ หากพวกมันสามารถมอบมูลค่าที่ดีกว่าในด้านต่าง ๆ เช่น ราคาถูกกว่า, คุณภาพสูงกว่า หรือสะดวกสบายกว่า เป็นต้น

ปัจจัยสำคัญที่ทำให้สินค้าทดแทนเป็นภัยคุกคาม

ฟังก์ชันการใช้งานคล้ายกัน

สินค้าทดแทนไม่จำเป็นต้องเหมือนกัน 100% แต่แค่ให้ผลลัพธ์ที่คล้ายกันก็เพียงพอ เช่น คนอาจเปลี่ยนจากการดื่มน้ำอัดลมไปเป็นน้ำผลไม้ หรือจากการใช้แท็กซี่ไปเป็นการเรียก Grab เป็นต้น

ราคาถูกกว่าอย่างเห็นได้ชัด

ถ้าทางเลือกใหม่มีราคาต่ำกว่ามาก ผู้บริโภคก็พร้อมจะเปลี่ยน เช่น ปกติใช้สินค้านอกจากฝั่งยุโรป แต่วันนี้สินค้าจีนราคาถูกกว่ามาก แถมฟังก์ชันก็ไม่ต่างกัน! เป็นต้น

ให้ประโยชน์มากกว่า

สินค้าทดแทนที่ให้ประสบการณ์ที่ดีกว่า เร็วกว่า หรือใช้งานง่ายกว่ามักดึงดูดผู้บริโภคได้ เช่น กล้องถ่ายรูปแบบดิจิทัลที่เคยนิยม ถูกแทนที่ด้วยกล้องมือถือที่พกพาสะดวกกว่า เป็นต้น

ตัวเลือกที่เกิดจากเทคโนโลยีหรือกฎหมายใหม่

นวัตกรรมและการเปลี่ยนแปลงของกฎหมายอาจทำให้สินค้าทดแทนเกิดขึ้นแบบไม่คาดคิด เช่น การที่กฎหมายสนับสนุนพลังงานสะอาด ทำให้รถยนต์ไฟฟ้าเข้ามาแทนที่รถยนต์ที่ใช้น้ำมัน เป็นต้น

ตัวอย่างเคสจริง: Netflix และ Spotify ปิดตำนานธุรกิจเช่าหนัง-เพลง

แพลตฟอร์มดิจิทัลอย่าง Netflix และ Spotify เป็นตัวอย่างที่ชัดเจนของสินค้าทดแทนที่เข้ามาเปลี่ยนแปลงอุตสาหกรรม

Netflix แทนที่ร้านเช่าวิดีโอ อย่าง Blockbuster ด้วยความสะดวกสบายและราคาที่ถูกกว่า โดยผู้ใช้สามารถดูหนังและซีรีส์ได้ทุกที่ ทุกเวลา โดยไม่ต้องออกจากบ้าน
Spotify เข้ามาแทนที่ซีดีเพลง และการดาวน์โหลดเพลงแบบเดิม ด้วยการให้บริการสตรีมมิงที่มีเพลงจำนวนมหาศาล ในราคาสมาชิกที่เข้าถึงได้ง่าย

โดยสรุปแล้วสินค้าทดแทน คือความเสี่ยงที่ทุกธุรกิจต้องจับตา การอยู่รอดไม่ได้ขึ้นอยู่กับว่าเราดีกว่าคู่แข่งตรง ๆ หรือไม่ แต่ต้องดูว่ามีทางเลือกอื่นที่ตอบโจทย์ลูกค้าได้ดีกว่าเราหรือไม่ การสร้างความแตกต่างและเพิ่มคุณค่าที่ชัดเจน เป็นหนึ่งในทางรอดในการทำธุรกิจ

5. ภัยคุกคามจากผู้เล่นรายใหม่ (Threat of New Entrants)

ในทุกอุตสาหกรรม ผู้เล่นรายใหม่ มักถูกดึงดูดเข้ามาในตลาดที่มีศักยภาพทำกำไรสูง ซึ่งการแข่งขันจากผู้เล่นหน้าใหม่ เพิ่มปริมาณสินค้าและบริการในตลาด และ แย่งส่วนแบ่งการตลาด จากผู้เล่นเดิม ส่งผลโดยตรงต่อความสามารถในการทำกำไรของบริษัทที่อยู่มาก่อน แต่อย่างไรก็ตาม อุตสาหกรรมบางประเภทสามารถ ป้องกันคู่แข่งหน้าใหม่ ได้ด้วยปัจจัยต่อไปนี้

ปัจจัยที่ทำให้ผู้เล่นใหม่เข้าสู่ตลาดได้ยาก

ต้นทุนการผลิตและขนาดของธุรกิจ

อุตสาหกรรมที่ต้องการ ‘ต้นทุนการผลิตต่ำ’ มักต้องอาศัยการผลิตในปริมาณมาก (Economies of Scale)
ผู้เล่นรายใหม่ที่ไม่มีสายการผลิตขนาดใหญ่ จะแข่งขันด้านราคาได้ยาก และอาจทำให้สินค้าของตนมีต้นทุนสูงกว่าผู้เล่นเดิม

ความภักดีต่อแบรนด์

แบรนด์ที่มี ชื่อเสียงแข็งแกร่ง และมีฐานลูกค้าที่ภักดี ทำให้ผู้เล่นใหม่ต้องใช้เวลานาน ในการสร้างการรับรู้และดึงดูดลูกค้า เช่น อุตสาหกรรมโทรศัพท์มือถือที่แบรนด์อย่าง Apple และ Samsung มีฐานลูกค้าภักดี ทำให้ผู้เล่นใหม่แข่งขันยาก เป็นต้น

ต้นทุนในการเข้าสู่ตลาด

บางอุตสาหกรรมต้องใช้เงินลงทุนสูงมาก เช่น

อุตสาหกรรมยานยนต์ ที่ต้องมีโรงงานผลิตขนาดใหญ่
อุตสาหกรรมยา ที่ต้องลงทุนด้านการวิจัยและพัฒนา
อุตสาหกรรมการบิน ที่ต้องซื้อเครื่องบินและจ่ายค่าบำรุงรักษา
ทำให้ผู้เล่นใหม่ต้องใช้เงินลงทุนมหาศาล และอาจไม่สามารถแข่งขันได้ในระยะยาว

ข้อบังคับและกฎระเบียบ (Regulation)

บางอุตสาหกรรมมีกฎหมายและข้อบังคับที่ซับซ้อน ทำให้การเข้าสู่ตลาดเป็นเรื่องยาก เช่น ธุรกิจการเงินและธนาคาร ที่ต้องขอใบอนุญาตจากหน่วยงานกำกับดูแล หรือ อุตสาหกรรมพลังงาน ที่ต้องปฏิบัติตามมาตรฐานด้านสิ่งแวดล้อม

ตัวอย่างอุตสาหกรรมที่ผู้เล่นใหม่เข้าสู่ตลาดได้ยาก

อุตสาหกรรมยานยนต์

ตลาดรถยนต์มี ต้นทุนสูงมาก ตั้งแต่การออกแบบ การผลิต ไปจนถึงเครือข่ายการจัดจำหน่าย
ผู้บริโภคมี ความภักดีต่อแบรนด์สูง เช่น Toyota, Honda, BMW ทำให้การสร้างแบรนด์ใหม่ต้องใช้เวลานาน
มีข้อกำหนดด้านความปลอดภัย และมาตรฐานสิ่งแวดล้อมที่ซับซ้อน
ทำให้ผู้เล่นใหม่อย่าง Tesla ใช้เวลาหลายปีและต้องอาศัย นวัตกรรมรถยนต์ไฟฟ้า เพื่อเจาะตลาดได้สำเร็จ

อุตสาหกรรมสตรีมมิงเพลง

แม้ตลาดสตรีมมิงจะเปิดกว้าง แต่ผู้เล่นหลักอย่าง Spotify, Apple Music, YouTube Music ครองตลาด
ผู้เล่นใหม่ต้องเผชิญ ต้นทุนด้านลิขสิทธิ์เพลงสูง และการสร้างฐานผู้ใช้ใหม่ต้องอาศัยโปรโมชั่นที่ใช้ต้นทุนสูง

อุตสาหกรรมค้าปลีก (Retail & E-commerce)

Amazon, Walmart, Shopee, Lazada มีเครือข่ายซัพพลายเชนขนาดใหญ่ ทำให้สามารถเสนอราคาสินค้าได้ถูกกว่าผู้เล่นหน้าใหม่
การสร้างแพลตฟอร์มออนไลน์ อาจทำได้ง่าย แต่การสร้างความเชื่อมั่นของลูกค้า และระบบโลจิสติกส์เป็นเรื่องที่ยากมาก

อุตสาหกรรมสายการบิน

มี ต้นทุนคงที่สูง เช่น ค่าซื้อเครื่องบิน, ค่าซ่อมบำรุง และค่าจ้างนักบิน เป็นต้น
กฎระเบียบด้านความปลอดภัยของการบิน เข้มงวดมาก ทำให้ไม่ใช่ใครก็สามารถเปิดสายการบินได้ง่าย

ในวันนี้หากอุตสาหกรรมใดมีอุปสรรคเข้าสู่ตลาดสูง ผู้เล่นเดิมก็จะได้เปรียบและมีการแข่งขันน้อยลง แต่หากอุปสรรคต่ำ เช่น ธุรกิจร้านอาหาร หรือแฟชั่น ผู้เล่นใหม่สามารถเข้ามาแข่งได้ง่าย ทำให้ตลาดผันผวน สิ่งสำคัญคือ

การวิเคราะห์ภัยคุกคามจากผู้เล่นรายใหม่ ช่วยให้ธุรกิจเดิมสามารถป้องกันการแข่งขัน และช่วยให้ผู้เล่นใหม่เตรียมกลยุทธ์เจาะตลาดได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ส่วนผู้เล่นใหม่ที่ต้องการเข้าตลาด ก็ต้องหาจุดแข็งที่แตกต่างเพื่อลดอุปสรรคในการเข้าสู่ตลาด
ธุรกิจที่เข้าใจปัจจัยเหล่านี้ จะสามารถสร้างกลยุทธ์ให้ได้เปรียบ และยั่งยืนในระยะยาว

แม้ว่า Porter’s Five Forces จะมีข้อจำกัดและถูกวิพากษ์วิจารณ์ในยุคปัจจุบัน แต่ก็เป็นหนึ่งในเครื่องมือสำคัญที่ช่วยให้ธุรกิจวางกลยุทธ์ได้อย่างมีข้อมูลรองรับ ด้วยกรอบแนวคิดนี้จะช่วยทำให้คนทำธุรกิจ และแบรนด์ สามารถระบุโอกาส คาดการณ์ความเปลี่ยนแปลง และตอบสนองต่อปัจจัยที่สามารถควบคุมได้

เพื่อเพิ่มความสามารถในการทำกำไร แทนที่จะปล่อยให้ธุรกิจถูกกำหนดโดยปัจจัยภายนอก การเข้าใจและใช้ Porter’s Five Forces อย่างเชี่ยวชาญจึงเป็นรากฐานสำคัญในการสร้างความได้เปรียบทางการแข่งขัน โดยเฉพาะในยุคที่ธุรกิจเผชิญกับความไม่แน่นอน

เรียบเรียง: กิตติภพ ปานล้ำเลิศ

ที่มา