อย่าลงโทษตัวเองด้วยการทำงานตลอดเวลา เพราะสมองคุณไม่ได้ออกแบบมาให้ทำแบบนั้น
พลังงานสมองที่เราไม่เคยนับ
รู้ไหมว่าสมองมนุษย์ใช้พลังงานคิดสูงถึง 20% ของพลังงานร่างกายทั้งหมด แม้จะมีน้ำหนักเพียง 2% ของร่างกาย และจากรายงานหนึ่งพบว่า การพักแบบ “detachment” (พักจริงจัง ไม่คิดเรื่องงาน) มีความสัมพันธ์กับระดับความสุขและพลังใจที่มากขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ
😵💫 ก่อนจะ Burnout ลองมาดูทางรอดกันหน่อย
งานวิจัยโดย Sonnentag & Fritz (2007) บอกว่า การพักที่ “เวิร์กจริง” ไม่ได้เกิดจากการแค่หยุดทำงานเฉย ๆ แต่มันต้องเป็นการพักที่มีคุณภาพ ซึ่งประกอบด้วย 4 องค์ประกอบหลักของ Recovery Experiences Framework
🔄 วิธีพักแบบมีพลังด้วย 4 สูตรลับ ‘Recovery Experiences Framework’
1. Psychological Detachment: พักแบบตัดขาดจากเรื่องงานจริง ๆ
หยุดทำงาน ≠ หยุดคิดเรื่องงาน
ถ้าจะพัก ก็พักให้ “ใจ” หยุดด้วย ดังนั้น Detachment หมายถึงการหยุดคิดเรื่องงาน ไม่ตอบอีเมล ไม่วางแผนประชุมในหัว ไม่กลับไปวนเวียนกับสิ่งที่ค้างคา
และคนที่สามารถ detachment ได้ดี มีระดับ cortisol (ฮอร์โมนความเครียด) ต่ำกว่า ส่งผลให้คุณภาพการนอนและอารมณ์โดยรวมดีขึ้น
2. Relaxation พักกายพักใจ แบบไม่ต้องมีสาระก็ได้
พักแบบไม่ต้องพยายามเก่ง
การพักคือการทำอะไร “ที่ไม่เครียด” และ “ไม่ต้องพยายามจะเก่ง” เช่น ฟังเพลงเบา ๆ เดินช้า ๆ เล่นกับแมว หรือนอนเฉย ๆ อย่างมีสติ
การพักแบบ Relaxation ลดความเครียดได้จริง ช่วยให้สมองเข้าสู่คลื่นสมอง alpha ซึ่งสัมพันธ์กับความสงบ, ลดการเต้นของหัวใจและความดันโลหิต และเพิ่มภูมิคุ้มกันได้ (มีงานวิจัยชี้ว่าผู้ที่ฝึกผ่อนคลายวันละ 20 นาที ติดหวัดน้อยลง)
3. Mastery พักด้วยการทำอะไรใหม่ ๆ ที่ “สนุกและท้าทาย”
พักแบบได้เรียนรู้อะไรใหม่ ๆ
การพักไม่จำเป็นต้องเฉื่อยเสมอไป คุณสามารถพักด้วยการเรียนอะไรใหม่ ๆ ที่ไม่กดดัน เช่น หัดทำขนม หัดวาดรูป เล่นเกมฝึกสมอง ฯลฯ
ทำไม Mastery ถึงช่วยลดเครียด? เพราะเมื่อคุณเรียนรู้สิ่งใหม่ สมองจะหลั่ง dopamine (ฮอร์โมนความพอใจ) คุณจะได้ "ความสำเร็จเล็ก ๆ น้อย ๆ" ที่ช่วยลดอาการหมดไฟได้
วิธีฝึก:
- ลองตั้งเป้าหมายเล็ก ๆ ในช่วงพัก เช่น “เย็บกระเป๋าผ้าเล็ก ๆ ให้เสร็จในอาทิตย์นี้”
- อย่าเลือกสิ่งที่ “เครียดเกินไป” เช่น ต้องสอบผ่านใน 3 วัน (มันจะกลายเป็นงานอีก)
4. Control พักในแบบที่คุณ “เลือกเอง” ไม่ใช่ใครมากำหนด
พักที่เราเลือกเอง ฟื้นใจกว่า
เวลารู้สึกว่า “โดนสั่งให้พัก” มันก็เหมือนโดนไล่ให้ไปนั่งเฉย ๆ แต่การที่คุณเลือกจะพักเอง เลือกวิธี เลือกเวลา นั่นแหละคือการพักที่ฟื้นใจจริง ๆ
คนที่รู้สึกว่า “ควบคุมเวลาของตัวเองได้” = ความเครียดลดลง + สมองฟื้นตัวเร็วขึ้น
คุณมีคุณค่ามากพอจะได้พัก
และพักแบบมีคุณภาพคือ “การลงทุนให้ตัวเอง” ไม่ใช่การเสียเวลา
เรียบเรียง: กองบรรณาธิการ CREATIVE TALK
