มันอาจเป็นโชคดีที่ผมนั้น เป็นมนุษย์ที่มีความคาดหวังต่ำ (Low expectation) ผมทำงานตั้งแต่ยังเด็ก มหา’ลัยก็ไม่ได้ดีเด่นอะไรมากมาย ผมเลยไม่ได้มีความคาดหวังกับชีวิตมาก
ประโยคหนึ่งของเจนเซ่น หวง (Jensen Huang) ชายผู้เป็น CEO ของบริษัท NVIDIA ซึ่งได้ถูกเชิญไปเป็นสปีคเกอร์ที่มหาวิทยาลัย Stanford โดยเขากล่าวถึงความสุขของการเป็นคนที่มีความคาดหวังต่ำ
เราทุกคนล้วนอยากมีความสุขมากขึ้น แต่แน่นอนว่ามันไม่ใช่เรื่องง่ายที่จะทำแบบนั้น แม้ว่าจะลองนอนหลับให้เพียงพอ, ออกกำลังกาย, นั่งสมาธิ, หาสิ่งที่ชอบ, ใช้เวลากับเพื่อน และครอบครัวก็แล้ว แต่เอาเข้าจริงสิ่งเหล่านี้ก็ไม่ได้ผลสำหรับทุกคน ทว่านักวิทยาศาสตร์กลับพบกุญแจของการแฮ็กความสุขง่าย ๆ ด้วยสร้างความคาดหวังต่ำให้ตัวเอง
ความสุขเป็นความรู้สึกที่ค่อนข้างซับซ้อน เพราะมันสามารถเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็วได้ นั่นทำให้ผู้คนมากมายจึงมักใช้สมาร์ตโฟนตลอดโดยไม่รู้ตัว เพราะเรามักจะเสพความสุขจากสิ่งเล็ก ๆ ชั่วคราว ไม่ว่าจะเป็นคลิปสั้น, บทความหรือกระทั่งเกม ซึ่งการที่เรามีความสุขกับสิ่งเล็ก ๆ เหล่านี้ เพราะจุดที่ร่างกายมีความคาดหวังต่ำแบบไม่รู้ตัว
การวิจัยประจำปี 2014 จากมหาวิทยาลัยคอลเลจแห่งลอนดอน พบว่าเคล็ดลับสู่ความสุขคือการมีความคาดหวังต่ำ (Low expectation) “เพราะความสุขไม่ได้ขึ้นอยู่กับว่าสิ่งต่าง ๆ เป็นไปได้ดีแค่ไหน แต่ความสุขขึ้นอยู่กับว่าสิ่งรอบตัวจะเป็นไปในทิศทางที่แย่หรือดีกว่าที่คาดไว้” ร็อบ รัทเลดจ์ (Robb Rutledge) ผู้เขียนงานวิจัย และนักประสาทวิทยากล่าว
การมีความคาดหวังต่ำ จะนำไปสู่ความคาดหวังที่พึงพอใจ เพราะเราจะมีความสุขได้ แม้ว่าเราจะตกอยู่ในสถานการณ์ที่กดดัน แต่การลดความคาดหวังด้วยการมีความคาดหวังต่ำ อาจเป็นประโยชน์มากขึ้น ถ้าหากเราต้องการความพึงพอใจในชีวิตที่มากกว่าเดิม
การวิจัยแสดงให้เห็นว่าความคาดหวังที่สูงอาจเป็นปัญหา เสมือนการเปรยว่าเซอร์ไพรส์ในกล่องของขวัญคืออะไร ฉะนั้นการมีความคาดหวังต่ำ จะทำช่วยสร้างความรู้สึกเชิงบวกเมื่อเกิดเหตุการณ์ในชีวิตขึ้น
เพื่อแฮ็กวิธีหาความสุขให้ตัวเอง เราก็ควรมีความคาดหวังต่ำเสียบ้าง เพราะการลดความคาดหวังถึงเหตุการณ์ในอนาคต จะเป็นปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อความสุข ยกตัวอย่างหากเราวางแผนจะไปหาเพื่อนหลังเลิกงาน แต่เพื่อนดันเทกะทันหันทำให้เราไม่พอใจ แต่การคาดหวังให้เพื่อนเทเราก็คงไม่ได้ทำให้เรามีความสุขมากขึ้น ฉะนั้นแล้วเราก็ควรคาดหวังต่ำด้วยการไม่ตั้งตาที่จะพบพวกเขา เพราะมันจะช่วยให้เราอารมณ์เสียน้อยลง เมื่อถูกยกเลิกนัด
อีกหนึ่งเหตุผลที่ทำให้การมีความสุขของเราเป็นเรื่องยากก็คือ ความคาดหวังมีผลต่อการตัดสินใจ ดังนั้นหากเรามีความคาดหวังต่ำ แล้วเวลาสิ่งต่าง ๆ ดำเนินไปได้ดีกว่าที่คาดไว้จะทำให้อารมณ์เราดีขึ้น และเพื่อให้เราตัดสินใจเลือกได้ดียิ่งขึ้นในอนาคต โดยทั่วไปแล้วมนุษย์จึงควรมีความคาดหวังต่ำ หรือคาดหวังถึงสิ่งที่สมจริงจะดีที่สุด
นอกจากเรื่องความคาดหวังต่ำแล้ว การเรียนรู้เองก็มีผลนะ เพราะการเรียนรู้มีความสำคัญต่อความสุขมากกว่ารางวัลใด ๆ ที่เราได้รับ และถ้าพิจารณาว่าการเรียนรู้มีความสำคัญต่อการตัดสินใจที่ดีแล้ว ก็อย่าแปลกใจเลยที่เห็นคนที่เรียนรู้เยอะ จะมีความสุขได้มาก
ความสุขเป็นผลมาจากการที่เราสร้างความคาดหวังต่ำโดยไม่รู้ตัว เมื่อเราลดความคาดหวังลง เราก็จะพบว่าตัวเองอยู่ในสถานการณ์ที่เซอร์ไพรส์ได้บ่อยขึ้น
เมื่อเราตั้งความคาดหวังต่ำให้กับอะไร เราควรพิจารณาว่า ตัวเราสามารถควบคุมสถานการณ์นั้นได้ดีเแค่ไหน หากเราควบคุมมันได้มาก เราอาจรู้สึกมั่นใจในการตั้งความคาดหวังที่สูงมากขึ้นได้ แต่เมื่อสิ่งต่าง ๆ อยู่นอกเหนือการควบคุมของเรา เราควรพิจารณาถึงการมีความคาดหวังต่ำไว้บ้างก็ดี
ความสุขเป็นเครื่องมือ ไม่ใช่เป้าหมายชีวิต มันสามารถช่วยให้เราเข้าใจได้ดีขึ้นในสิ่งที่เราใส่ใจ และให้ความสำคัญ การมีความคาดหวังต่ำมันสามารถบอกเราว่าสิ่งต่าง ๆ กำลังดำเนินไปด้วยดีอย่างน่าประหลาดใจหรือไม่ ดังนั้นทำอะไรแล้วความสุขของเราลดลงอาจเป็นสัญญาณว่าเราควรมีความคาดหวังต่ำบ้าง หรือควรลองทำอะไรใหม่ ๆ ดู
ท้ายที่สุดแล้ว แม้ความสุขจะไม่มีสูตรสำเร็จตายตัว แต่วิทยาศาสตร์ก็สามารถช่วยอธิบายปัจจัยต่าง ๆ ที่สำคัญสำหรับความสุขในตัวเราทุกคนได้ เพียงแค่ลองปรับวิธีคิด ด้วยการมีความคาดหวังต่ำดูบ้าง
แปล เรียบเรียง: พีรพล สดทรัพย์
ที่มา
- The advantages of low expectations
- Having low expectations probably won’t make us happier – here’s what psychology research says
- The Key to Happiness - Lower Your Expectations!
